17 Mart 2017 Cuma

Ernesto Laclau “Marksist Teoride İdeoloji ve Politika”

Laclau'nun kapitalizm, faşizm ve halkçılık konularında incelediği metinler üzerine yazdıklarından oluşan Marksist Teoride İdeoloji ve Politika, Latin Amerika kapitalist olduğu (ve aslında olageldiği) iddiasını savunan Andre Gunder Frank'in teorik iddialarına getirdiği eleştiriler ile başlıyor. Frank'in iddilarının, kapitalizm ve feodalizm üzerine şekillenen iddialar olmasına rağmen üretim ilişkilerini göz ardı ederek ilerliyor olması, Laclau'nun ilk karşı çıktığı nokta oluyor. Şöyle ki, taraflı bir bakış açısıyla iddialarını oluşturuyor olmasının, Latin Amerika tarihine bakışında metodolojik bir hile olduğunu bile düşündürtüyor okura. Zira inşacı bir yöntemin etkisini Laclau da vurguluyor (Marksist bakıştan üretim ilişkilerini çıkartma girişimi olarak da görülebilir Frank'in yaptığı) ve okurken üretim ilişkilerini görmezden gelen bir kapitalizm analizinin varlığı herkes için şaşırtıcı oluyor. Bu da Laclau'nun Frank'in kapitalizm tanımını yapamıyor olduğu sonucuna götürüyor.
Faşizm ve ideoloji konusunda Nicos Poulantzas'ın "Faşizm ve Diktatörülük" adlı çalışması üzerinden metne devam eden Laclau, faşizmin farklı bakışlarca tanımlarına yer veriyor. Katolik liberal bakışın faşizmin aşırılıklar sonucu düzeni yiten nesnedeki bozulma olduğu kabulüne karşılık örneğin faşizme karşı getirilen psikolojik açıklamalara da değiniyor. Bu noktada makineleşme vurgusu karşımıza çıkıyor. Mekanik - mistik yaşam anlayışının otoriter toplumdaki insan davranışının faşizme gideceği kabülünü benimseyen görüşe yer veriyor. Haliyle akla Marx'ın yabancılaşmasının gelmesi mümkün oluyor zira Laclau'nın hemen ardından değindiği isim Erich Fromm. Fromm'un insanın ya kendisiyle uyum içinde olacağı ya da kendisinden yukarıdaki otoriteye körcesine bağlanacağı ve güvenlik arzusu yolunda özgürlüğünü yitirmesiyle sonlanacak olan faşizm. Psikolojik olan açıklamalarda faşizmin insanın doğayla arasındaki yaratıcı emekten kopmasıyla oluşacağını düşünmek böylece mümkün oluyor. Zira özgürlüğünü da bu yaratıcılığıyla elde edeceğini düşünürsek, makineleşmeyle beraber yitirdiği "şey", insanı faşizmin sunduğu "güven"e(!) sürüklüyor diyebiliriz.
Poulantzas, faşizmi kapitalizmin emperyalist aşamasına ait olarak görüyor. Bu yüzden de faşizmi bağladığı yer yalnız ekonomik bir nokta olmuyor; kapitalizmin ifade biçiminin faşizm olduğunu belirtiyor. Poulantzas'ın faşizm üzerine tezlerine yer vermeye devam eden metinde, faşizmin yükselişi ve güçlenmesi sırasında yaşanan sınıflar arası çelişkilerin keskinleşmesine de değiniyor Laclau. Burada, gücün biriktiği yer olarak ise tekelci sermayeye işaret ediyor. Faşizmin köylü değil kentsel bir yapıda olduğu, küçük burjuvanın faşizmin güçlenmesinde ana önemde olduğunu ancak faşizmin kesinlikle tekelci sermayenin bir icadı olmadığını vurgulayan metin, bu arada bertaraf edilen tarafın ise işçi sınıfı olduğunu belirtiyor.
Laclau, popülizm ve sınıf konusunda, her iki kavramın da kullanılırken dahil edeceği ve dışlayacağı içerik üzerinden yaşanan sorunlara çözüm önerilerini sunuyor. Bu yüzden, örneğin sınıfların yapısının artık indirgemeci yöntemle ele alınmasının mümkün olmadığını söylüyor. Burada ekonomik indirgemeci sınıf anlayışının işlerliğinin yetersizliğini görmek mümkün. Bu yüzden sınıfları ideolojik ve politik seviyelerinin sınıf tanımını indirgemeci bakıştan kurtarması ihtiyacını dile getiriyor. İdeolojik bir sınıf karakterinin eklemleştiği unsurlardan bağımsız oluşamayacağına değiniyor. Bu yüzden de eklemleşmeyi gözardı etmeyerek, sınıf-dışındaki içeriklerin de sınıfa dahil edilmesini söylüyor. Sınıfların hegemonya alanları içindeki bir mücadele alanında böyle varolabileceğini ifade ediyor.
Laclau, halk ve sınıflar arasındaki diyalektik ilişkinin işlevsel yönüne işaret ediyor. Sınıfların hegemonyalarında halkı birleştirme ihtiyaçlarının zorunluluğunun altını çizerek, güç bloğu karşısında işlevsel olacak tek form olarak da böylece popülizme işaret ediyor.

Hiç yorum yok: